Elke dag drinken miljoenen mense koffie, maar weten we eigenlijk wel hoeveel microplastics we daarbij binnenkrijgen via onze koffiebekers? De aanwezigheid van microplastics in koffiebekers is een groeiend probleem dat steeds meer aandacht krijgt.
Terwijl wegwerpbekers lange tijd als praktisch werden gezien, roept de toenemende bezorgdheid over microplastics belangrijke vragen op over hun veiligheid. Bovendien zorgt de opkomst van herbruikbare alternatieven voor nieuwe overwegingen in de discussie over duurzaamheid.
Laat ons daarom wegwerpbekers met herbruikbare koffiebekers vergelijken, waarbij we specifiek kijken naar de uitstoot van microplastics. We onderzoeken niet alleen de verschillende materialen en hun impact, maar ook praktische oplossingen voor zowel consumenten als bedrijven richting 2025. Hiermee krijgt u een helder beeld van de beste keuzes voor mens en milieu.
Microplastics in wegwerpbekers: feiten en cijfers
De realiteit achter wegwerpbekers is verrassender dan velen denken. Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat kartonnen wegwerpbekertjes minuscule plasticdeeltjes afgeven die via de drank in het menselijk lichaam belanden. Deze bekers bestaan namelijk niet volledig uit karton, maar hebben een dun plasticlaagje aan de binnenkant dat het bekertje waterdicht maakt.
Hoeveel microplastics komen vrij uit verschillende soorten wegwerpbekers?
Bij tests van wegwerpbekertjes van verschillende merken bleken de resultaten zorgwekkend. In een koud drankje drijven duizenden microplastic-partikels rond. Deze plasticdeeltjes komen los door de wrijving wanneer in elkaar geschoven bekers uit elkaar worden gehaald.
Naast deze directe afgifte kunnen microplastics ook vrijkomen bij het openen van verpakkingen. Het openscheuren van plastic zakjes, doorknippen van afdichtingstape en het opendraaien van plastic flesjes produceren allemaal microplastics. Daarnaast bevatten veel bezorg- en afhaalverpakkingen microplastics die bij de fabricatie zijn ontstaan en vervolgens tijdens consumptie vrijkomen.
De invloed van temperatuur op microplastic afgifte
Temperatuur speelt een cruciale rol bij de afgifte van microplastics. Bij hete dranken komt het effect veel sterker naar voren dan bij koude dranken. In een enkele beker hete drank kunnen tienduizenden microplastic-deeltjes vrijkomen. Dit komt doordat de hitte de partikels losweekt uit het plastic membraan.
De plastic film aan de binnenkant van papieren bekers degradeert bij contact met heet water en geeft binnen minuten duizenden schadelijke microplastics af. Bovendien kunnen zware metalen zoals lood, chroom en cadmium uit de films van de bekers worden overgedragen op warme dranken.
Vergelijking tussen plastic, papier en bioplastic wegwerpbekers
Hoewel papieren bekers milieuvriendelijker lijken, bevatten ze toch plastic coatings van polyethyleen of polymelkzuur (PLA). Bioplastics, gemaakt van hernieuwbare bronnen zoals maïs of suikerriet, worden vaak gepresenteerd als duurzaam alternatief. Echter, niet alle bioplastics zijn werkelijk biologisch afbreekbaar.
Zowel conventionele plastic als bioplastic bekers kunnen negatieve effecten hebben op organismen wanneer ze in de natuur belanden. Daarnaast bevatten veel bioplastics, inclusief die gemaakt van planten, duizenden chemicaliën waarvan honderden bekend staan als toxisch.
Volgens Europese regelgeving moeten lidstaten een ambitieuze reductie in het gebruik van plastic wegwerpbekers bereiken, met als Nederlands doel 40% minder gebruik in 2026 vergeleken met 2022.
Herbruikbare koffiebekers: materialen en microplastics
In tegenstelling tot wegwerpbekers worden herbruikbare koffiebekers gemaakt van verschillende materialen, elk met eigen eigenschappen qua microplastic afgifte. De materialen vallen uiteen in vier hoofdcategorieën: polypropyleen (PP), borosilicaatglas, keramiek en roestvrij staal (RVS).
Microplastic afgifte uit verschillende herbruikbare materialen
Herbruikbare bekers geven ook microplastics af, maar in veel lagere hoeveelheden dan wegwerpbekers. Polypropyleen (PP) bekers, de meest gebruikte herbruikbare variant, geven aanzienlijk minder microplastics af dan wegwerpbekers. Echter, bij blootstelling aan hete vloeistoffen neemt de afgifte toe.
Bij verschillende temperaturen is gebleken dat de afgifte van microplastics aanzienlijk toeneemt naarmate de temperatuur stijgt. Bij lage temperaturen werden minimale hoeveelheden gemeten, terwijl bij typische koffietemperaturen de afgifte significant hoger lag. Het vooraf spoelen van bekers kan de microplastic afgifte met meer dan de helft verminderen.
De keuze voor zwaar polypropyleen (ongeveer 115 gram per 180 milliliter) blijkt de beste optie voor herbruikbare bekers. Deze bekers hebben een lager verliespercentage van slechts 5% vergeleken met lichtere varianten.
Slijtage en veroudering: effect op microplastic uitstoot
Naarmate herbruikbare bekers verouderen, neemt de afgifte van microplastics toe. Geavanceerde microscopie toont aan dat de oppervlakken van plastic bekers merkbaar vervormen bij blootstelling aan water, vooral bij hogere temperaturen. Deze deformaties vergroten de kans op microplastic afgifte.
De duurzaamheid van herbruikbare bekers wordt gemeten met de “return rate” - het percentage bekers dat na de gebruiksperiode nog steeds in gebruik is. Polypropyleen (PP, zwaar) scoort hier goed met een return rate van 95%, borosilicaatglas volgt met 90%, terwijl licht polypropyleen slecht scoort met 65%.
Bovendien speelt de totale levensduur een belangrijke rol in de milieubalans. Een herbruikbare beker levert al milieuwinst op wanneer deze minstens tien keer gebruikt wordt vergeleken met wegwerpbekers. In de praktijk worden herbruikbare bekers gemiddeld 15 keer gebruikt, terwijl leveranciers aangeven dat een beker bij optimaal gebruik wel 100+ keer mee kan gaan.
Bij het wassen van herbruikbare bekers moet rekening worden gehouden met de milieu-impact. Factoren zoals groene stroom, het aantal gebruiken per beker en het type vaatwasser beïnvloeden de totale duurzaamheid.
Milieu-impact vergelijking: verder dan microplastics
Naast microplastics hebben wegwerpbekers en herbruikbare alternatieven ook andere significante effecten op het milieu. Deze bredere milieubelasting vormt een belangrijk onderdeel van de totale vergelijking tussen beide opties.
CO2-voetafdruk van wegwerp versus herbruikbaar
De productie van één papieren wegwerpbeker met sleeve veroorzaakt aanzienlijke CO2-uitstoot. Wanneer we dit vermenigvuldigen met het aantal gebruikte bekers, leidt dit tot enorme cijfers. Alleen in Nederland worden jaarlijks miljarden koffiebekers en polystyreen bekers gebruikt. Voor de productie van papieren bekers worden miljoenen bomen gekapt.
Herbruikbare bekers vereisen aanvankelijk meer grondstoffen en energie voor productie, maar winnen op lange termijn. Na veelvuldig gebruik heeft een herbruikbare koffiemok vrijwel geen CO2-voetafdruk meer vergeleken met wegwerpbekers. Het reinigen van herbruikbare mokken vormt de grootste milieubelasting, terwijl bij wegwerpbekers juist de productie het zwaarst weegt.
Waterverbruik en afvalproductie
Papieren bekers verbruiken enorme hoeveelheden water tijdens productie en resulteren in miljoenen tonnen afval. Daarnaast kan het plastic dat papieren bekers bedekt, het afbraakproces aanzienlijk vertragen.
Bij herbruikbare bekers zit de waterbelasting voornamelijk in het reinigingsproces. De kosten hiervan bestaan grotendeels uit elektriciteitsverbruik en voor een klein deel uit waterverbruik. Door een herbruikbare beker te gebruiken, bespaart men gemiddeld vele kilo’s afval per persoon per jaar.
Breekpunt analyse: na hoeveel gebruiken is herbruikbaar beter?
Het cruciale punt waarop een herbruikbare beker milieuvriendelijker wordt dan wegwerpbekers heet het ‘tipping point’. Verschillende onderzoeken tonen aan dat herbruikbare bekers al na relatief weinig gebruiksbeurten milieuwinst opleveren:
- Herbruikbare plastic bekers zijn na slechts enkele keren gebruik al milieuvriendelijker dan wegwerpbekers
- Een herbruikbare mok moet een handvol keren achter elkaar worden gebruikt om milieuvriendelijker te zijn dan een wegwerpbeker
- Bij energiezuinige afwas wint de herbruikbare mok het gemakkelijk van wegwerpbekers
Opvallend is dat bedrijven die overstappen op herbruikbare bekers niet alleen milieuvriendelijker werken, maar ook economisch profiteren. Een investering per herbruikbare beker kan resulteren in tientallen euro’s besparing per personeelslid per jaar. Bovendien hoeft de container met restafval aanzienlijk minder vaak geleegd te worden wanneer bekers gestapeld worden ingezameld.
Praktische oplossingen voor consumenten en bedrijven
Nu we de impact van verschillende soorten koffiebekers beter begrijpen, is het tijd om te kijken naar concrete oplossingen die zowel consumenten als bedrijven kunnen toepassen om microplastics te minimaliseren.
Beste keuzes voor dagelijks gebruik
Voor dagelijks gebruik blijken zware polypropyleen (PP) bekers de beste keuze. Deze zijn niet alleen duurzaam maar geven ook aanzienlijk minder microplastics af dan wegwerpvarianten. Bij correct gebruik kan een PP-beker jarenlang meegaan. Herbruikbare bekers van roestvrij staal bieden een luxe uitstraling en isoleren uitstekend warme dranken. Porselein en glaswerk zijn vooral geschikt voor gebruik op kantoor en in horeca, terwijl ze een premium gevoel geven.
Voor huishoudelijk gebruik is de Retulp Travelcup een van de beste herbruikbare bekers voor kantoren, met een comfortabele ergonomische vorm en stevige constructie. Daarnaast zijn bekers gemaakt van PHA-bioplastic volledig biologisch afbreekbaar en vrij van schadelijke microplastics.
Onderhoudstips om microplastic afgifte te minimaliseren
Om microplastic afgifte aanzienlijk te verminderen, kunt u deze onderhoudstips volgen:
- Was nieuwe bekers altijd voor eerste gebruik om losse microplastics te verwijderen
- Gebruik bij voorkeur koud of lauw water met milde zeep of afwasmiddel
- Zorg dat de vaatwasser alleen vol draait voor optimale efficiëntie
- Vermijd agressieve schuurmiddelen die het oppervlak kunnen beschadigen
Bovendien is het belangrijk om bekers regelmatig te inspecteren op krasjes of beschadigingen, aangezien deze de afgifte van microplastics kunnen verhogen.
Innovatieve systemen voor herbruikbare bekers in 2025
In 2025 zien we steeds meer innovatieve oplossingen. Sportstadions testen geavanceerde systemen waarbij bekers worden gekoppeld aan betaalpassen. Bij inlevering bij speciale punten wordt het statiegeld automatisch teruggeboekt.
De SmartBin-technologie maakt statiegeldsystemen efficiënter met digitale monitoring en snelle verwerking van tientallen bekers per transactie. Deze staan bovendien op de Milieulijst 2025, waardoor bedrijven belastingvoordelen kunnen krijgen.
Collectieve poolsystemen winnen aan populariteit, waarbij klanten bekers bij verschillende locaties kunnen inleveren. Statiegeldsystemen zoals reCIRCLE, Recup en Vytal bieden horecaondernemers voorspelbare maandelijkse kosten terwijl ze voldoen aan de wetgeving die herbruikbare bekers verplicht stelt.
Conclusie
De vergelijking tussen wegwerpbekers en herbruikbare koffiebekers toont duidelijk aan dat herbruikbare opties de beste keuze zijn voor zowel gezondheid als milieu. Zware polypropyleen bekers komen naar voren als meest praktische oplossing, omdat deze na slechts enkele gebruiksbeurten al milieuvriendelijker zijn dan wegwerpvarianten.
Hoewel alle bekers microplastics afgeven, blijkt de hoeveelheid bij wegwerpbekers zorgwekkend hoog - vooral bij hete dranken. Daarentegen geven herbruikbare bekers aanzienlijk minder microplastics af, terwijl ze ook de CO2-uitstoot en afvalproductie drastisch verminderen.
Bedrijven die overstappen op herbruikbare systemen profiteren niet alleen van milieuvoordelen, maar besparen ook significant op kosten. Slimme statiegeldsystemen en innovatieve technologieën maken deze overgang steeds toegankelijker.
De toekomst van koffiedrinken ligt ongetwijfeld bij herbruikbare bekers. Met nieuwe wetgeving en groeiende bewustwording onder consumenten, wordt duurzaam koffiedrinken de nieuwe standaard. Door bewuste keuzes te maken in materiaal en onderhoud kan iedereen bijdragen aan een gezondere en schonere toekomst.
Rudi D'Hauwers - 14 april 2025
Reactie plaatsen
Reacties